ارتباطات سازمانی و مقاومت کارکنان در برابر تغییر
ارتباطات[۱] طیف وسیعی از مباحث را در بر میگیرد. هر گونه تعریفی از این مبحث به همان گستره ارتباطات میتواند خیلی عادی و دم دستی و یا خیلی پیچیده و غامض باشد. ما میتوانیم جنبههای متمایز ارتباطات را بر اساس این گونه تعاریف متفاوت تشریح و توصیف کنیم اما یک تعریف واحد و یکسان یافت نمیشود (لیونل[۲]،۱۹۹۲، صص ۳-۵).
اغلبِ افراد برداشت روشن و واضحی از ارتباطات در ذهن ندارند. گروهی، ارتباطات را در سازمان منحصر به مکاتبات اداری و ارسال و دریافتِ نامهها میدانند و آن را مترادف مکاتبات اداری در نظر میگیرند، گروهی دیگر از ارتباطات، وسایل ارتباطی مثل: تلفن، تلگراف، رادیو و امثال آن را به ذهن تداعی میکنند و برخی دیگر ارتباطات را در مقابل ضوابط و مقررات قرارداده و معتقدند، روابط باید جای خود را به ضوابط بدهد، به زعم اینان ارتباطات همان روابط شخصی و غیر اداری است. به هر حال از ارتباطات معانی و برداشتهای گوناگونی در ذهن افراد وجود دارد و شاید به همین علت است که نویسندهای در تعریف ارتباطات آن را به آفتابپرست[۳] تشبیه کرده است، واژهای که در هر ذهن به رنگ خاصی در میآید و مفهوم ویژهای به خود میگیرد. (الوانی، ۱۳۸۰، ص ۱۶۸).
ارتباطات شاخهی علمی تازهای است که از تلفیق ریاضیات، فیزیک، روانشناسی، زیستشناسی، و زبانشناسی بوجود آمده است. باید افزود که این رشتهی تازهی علمی نه تنها مورد توجه زبانشناسی و رشتههای گوناگون علوم انسانی و اجتماعی قرار گرفته، بلکه به تدریج در علوم تجربی نیز راه باز کرده است.
از نظر مورهد و گریفین ارتباطات فرایندی است که دو یا چند بخش توسط آن اطلاعات مورد نیاز خود را مبادله وبا یکدیگر تبادل نظر میکنند. ارتباطات فرایندی است که در آن اطلاعات مبادله شده و از این طریق نوعی تفاهم بین طرفهای ذینفع ایجاد میشود و در نهایت اینکه، ارتباطات فرایندی است که فعالیتهای فردی و گروهی و مراودهها برای افزایش اثربخشی از طریق آن هماهنگ میشود. (مورهد/گریفین، ۱۳۸۰، ۴۵۰-۴۵۲).
ارتباطات به گونهای وسیع و گسترده «تسهیم تجارب»[۴] نیز تعریف شده است. در این معنا هر موجود زندهای تجارب و آنچه در درون خود دارد را با دیگران، چه همنوعان خود و چه با انواع دیگر در میان میگذارد. باید توجه داشته باشیم که آنچه ارتباطات انسانی را از ارتباطات دیگر موجودات زنده متمایز و مشخص میسازد توانایی بسیار زیاد انسانها در خلق و استفاده از نمادها[۵] است. بر اساس این توانایی است که انسانها مستقیماً و بیواسطه و یا غیرمستقیم و باواسطه، تجارب خود را با دیگران در میان میگذارند. از این روست که برخی انسان را «حیوانی نماد ساز»[۶] میدانند. ( فرهنگی، ۱۳۸۲، ص ۶).
برخی دیگر از کارشناسان ارتباطات، مسئلهی تأثیر را در تعریف خود به صورت محرک و پاسخ[۷]مطرح کردهاند: تعریف کارل هاولند[۸] در کتاب ارتباطات اجتماعی را میتوان به عنوان نمونهی این گونه تعریفها ذکر کرد: ارتباطات، عبارت است از فراگرد[۹] انتقال یک محرک از یک فرد (ارتباطگر)[۱۰] به فردی دیگر (پیامگیر)، به منظور تغییر رفتار او. (محسنیان راد، ۱۳۷۴، ۳۹-۴۲).
یکی از نامداران دانش ارتباطات انسانی، «پروفسور دین بارنلوند»[۱۱]، چنین مینویسد:
«ارتباطات، آن گونه که من بدان مینگرم، کلمهای است که بیانگر فراگرد ایجاد معنی است.» دو کلمه در این جمله از حساسیت زیادی برخورداند. یکی «ایجاد» و دیگری «معنی» است. پیامها ممکن است از خارج شکل بگیرند- توسط یک سخنور، از صفحه تلویزیون، از والدین سختگیر- امّا معانی در درون شکل میگیرند. این وضعیت همسنگ آن شرایطی است که «برلو»[۱۲] در مورد آن مینویسد، «ارتباطات در بر گیرنده انتقال معانی نیست. معانی انتقال پذیر و یا قابلانتقال نیستند. فقط پیامها قابل انتقالاند و معنی در خود پیام نیست، بلکه معنی در استفادهکنندگان از پیام میباشد.» (فرهنگی، ۱۳۸۲، ص ۷).
نویسندگان دیگری، ارتباطات را « فراگرد تفهیم و تفاهم و تسهیم معنی » در نظر گرفتهاند. در این تعریف ارتباطات به عنوان فراگرد به کار گرفته شده است زیرا آن را فعالیتی که با کُنش، دگرگونی، مبادله و حرکت سروکار دارد میدانند. ما به عنوان یک انسان نه میتوانیم فراگرد ارتباطی را بازداریم و نه میتوانیم آغاز و انجامی برای آن در نظر گیریم.
ارتباطات با تفهیم[۱۳] سروکار دارد. اشخاصی که با ارتباطات سروکار دارند باید بدانند و این نکته برای خود آنها نیز تفهیم شده باشد که چه میگویند وچه میشنوند. برای همهی ما بارها اتفاق افتاده است که پیام فرستندهی، پیام را دقیقاً تکرار میکنیم بیآنکه پیام اثری در ما بگذارد یا به عبارت دیگر پیام را دریافت کرده باشیم. ارتباط شکل نمیگیرد مگرآنکه عمل تفهیم انجام گرفته باشد.
ارتباطات به تسهیم معنی نیازمند است. معنی متداول تسهیم را، بین مردم در نظر گیرید. انسانها غذای خود را با دیگران سهیم میشوند، انسانها چیزی را که دوست دارند در میان میگذارند و آنها را نیز در آنچه دوست دارند شریک و سهیم میکنند. تسهیم هدیهای است که انسانها به دیگران میدهند. این عمل اهداء ممکن است با خود نیز باشد. وقتی که ما در شرایط آرام بخش و کاملاً دلچسبی خود را قرار میدهیم و یا هنگامی که در رویاهای خود فرو میرویم، وقتی که ما به آینده خود و اهداف بلندمدت خویش میاندیشیم، چیزی را با خود در میان نهاده و یا با خود قسمت میکنیم. این تسهیم با خود برای ما، «ارتباط با خود»[۱۴] را پدید میآورد و تسهیم با دیگران آن چیزی است که امروز در میان اکثر علمای علوم اجتماعی، به نام «ارتباط با دیگران»[۱۵] شناخته شده است.
پس همان طور که عنوان شد آنچه در فراگرد ارتباطی مورد توجه است «معنی» میباشد. نظریات قدیمتر ارتباطات پیامها و تفکرات را چیزی میدانستند که بین دو نفر واقع شده و آنها را به هم ارتباط میداد. هیچکدام این دو اصطلاح نمیتوانند جایگزین معنی شوند در نتیجه نظرات، چندان صحیح به نظر نمیآیند. اصطلاح پیام به تنهایی کافی نیست زیرا سطحی از تفهیم و تفاهم را در بر نمیگیرد (فرهنگی، ۱۳۸۲، ص ۸). ارتباط عبارت است از فراگرد انتقال پیام از سوی فرستنده برای گیرنده، مشروط بر آنکه در گیرندهی پیام مشابهت معنی با معنی مورد نظر فرستندهی پیام ایجاد شود. (محسنیان راد،۱۳۷۴، ۴۵-۵۷).
در یک گروه یا سازمان، ارتباطات چهار نقش را ایفا می کند که عبارت اند از:
۱) نقش کنترل: ارتباطات به چندین روش، رفتار اعضا را کنترل می کند. سازمان ها، سلسله مراتب اختیارات و دستورالعمل های رسمی دارند که کارکنان و اعضا باید آنها را رعایت کنند. برای مثال، هر یک از اعضای سازمان، باید هر نوع مسئله یا شکایتی را که در رابطه با کارشان دارند، نخست به رئیس مستقیم خود گزارش دهند، طبق شرح وظایف عمل کرده و سیاست های شرکت را اجرا نمایند. ولی ارتباطات غیر رسمی هم، رفتار اعضا را کنترل می کند. هنگامی که اعضای گروه کسی را که تولید می کند ( و باعث می شود که دیگران بد جلوه کنند) مسخره می کنند یا به او آزار و اذیت می رسانند، در واقع با ایجاد ارتباط غیر رسمی درصدد کنترل رفتار او بر می آیند.
۲) نقش ایجاد انگیزه: ارتباطات از طریق روشن ساختن مطالب زیر باعث می شود که در کارکنان و اعضای سازمان انگیزه ایجاد شود. آنچه باید انجام شود، شیوه انجام کارها و طریق بهبود عملکردهاست (البته اگر نوع عملکرد ضعیف باشد).
تعیین هدف های خاص، بازخورد نمودن نتایج عملیات و دادن گزارش درباره میزان پیشرفت و تقویت رفتار مطلوب و مورد نظر، (همه اینها) موجب ایجاد انگیزه و ارتباط می شوند.
[۲] Lionel
متن فوق تکه ای از این پایان نامه بود
برای دیدن جزئیات بیشتر ، خرید و دانلود آنی فایل متن کامل می توانید به لینک زیر مراجعه نمایید:
متن کامل